Πτώχευση με όρους αποικίας

Του Δημήτρη Καζάκη

Ύστερα από την εγκατάστα­ση του πρώτου επίσημου Γκαουλάιτερ μετά τη ναζι­στική περίοδο, του κ. Χορστ Ράιχενμπαχ, ολοκληρώνεται και τυπι­κά η νέα κατοχή της χώρας. Για ορια­κή στιγμή έκανε λόγο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας κα­τά τη συνάντηση που είχε την Τρίτη 13/9 με τον πρόεδρο της Alpha Ban k Γιάννη Κωστόπουλο. Τη συνάντηση αυ­τή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ένα είδος Δαμασκηνού της νέας εποχής, διάνθισε με μια περίεργη και σιβυλλι­κή δήλωση ότι «πρέπει να περάσουμε πρώτα στην απέναντι όχθη και έπειτα να τα βρούμε». Τι να εννοούσε άραγε; Ποια είναι η απέναντι όχθη; Ποιοι θα τα βρουν έπειτα;

Από την πλευρά του, ο κ. Κωστόπουλος είπε - σύμφωνα με τα δημο­σιεύματα - ότι στη συγχώνευση της τράπεζάς του με την Eurobank πραγ­ματοποιήθηκε, επιτέλους, η πρώτη μεγάλη ξένη επένδυση στον τόπο μας και εξέφρασε την ελπίδα ότι, παρά τη δύσκολη συγκυρία, η επένδυση θα ολοκληρωθεί γρήγορα. Πρόκειται βέ­βαια για ανοησίες με πατέντα, καθότι η «επένδυση» του εμίρη από το Κατάρ είναι ένα δάνειο με τη μορφή μετατρέ­ψιμου ομολόγου ύψους 500 εκατ. ευρώ. Όσα περίπου δαπανά ο κ. Κωστόπουλος για τις ετήσιες βεγγέρες της τράπεζάς του.

Εν τω μεταξύ σε ύψος ρεκόρ (98%) έχει φτάσει η πιθανότητα πτώχευσης της χώρας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Αν η κλίμακα των πιθανοτή­των μπορούσε να μετρήσει άνω του 100%, είναι σίγουρο ότι η Ελλάδα θα το είχε ξεπεράσει. Ποτέ άλλοτε χώρες υπό χρεοκοπία, συμπεριλαμβανομέ­νης και της Αργεντινής το 2001, δεν σημείωσαν τέτοια ρεκόρ πιθανότητας πτώχευσης. Σύμφωνα με τον Πίτερ Τιρ, ιδρυτή ενός από τα μεγαλύτερα hedge fund, του TF Market Advisors στη Νέα Υόρκη, «όλοι ποντάρουν σε μια πτώχευση (της Ελλάδας) στο πολύ άμε­σο μέλλον και νομίζω ότι θα είναι ένα σκληρό γεγονός» (Bloomberg, 13/9).

Το ευρωπαϊκό παγόβουνο

Πόσο σύντομα βλέπουν οι συντελε­στές της αγοράς αυτήν την πτώχευση; Κανείς δεν απαντά καθαρά. Όμως το γεγονός ότι για να ασφαλίσει κανείς τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατέχει σήμερα με αγορά CDS απαιτούνται 5,8 εκατ. δολ. άμεση καταβολή και 100 χι­λιάδες δολ. ετήσιο κόστος για κάθε 10 εκατ. ομολόγων ελληνικού δημόσιου χρέους, μιλάει από μόνο του. Πρόκει­ται για ύψος ρεκόρ όλων των εποχών για κρατικά ομόλογα από την εποχή που επινοήθηκαν τα CDS.

Όπως είναι φυσικό, τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων εκτινάχτηκαν στα ύψη με το δεκαετές ομόλογο να ξεπερνά για πρώτη φορά το 25%, ενώ το διετές ομόλογο ξεπέρασε τις 662 μονάδες βάσης με επιτόκιο δευτερο­γενούς αγοράς στο 76,17%! Πράγμα που σημαίνει ότι οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων διετούς διάρκειας έχουν χάσει στη δευτερογενή αγορά πά­νω από το 60% της ονομαστικής αξί­ας τους. Με άλλα λόγια, αν οι κάτοχοι ομολόγων διετούς διάρκειας πουλού­σαν τα ομόλογά τους στη δευτερογε­νή αγορά, θα έπαιρναν λιγότερο από το 40% της αρχικής αξίας που είχαν πληρώσει.

Η κατάσταση της Ελλάδας είναι μό­νο η κορυφή του παγόβουνου. Ολό­κληρο το οικοδόμημα της ευρωζώνης έχει γεμίσει τέτοιες ρηγματώσεις, που κανείς πια δεν είναι βέβαιος για το μέλλον του.

Ύψος ρεκόρ έπιασε ο δείκτης που μετρά το κόστος προστασίας από πτώ­χευση για 15 ευρωπαϊκά κράτη. Το ίδιο και ο δείκτης επικινδυνότητας για άμε­ση κατάρρευση των μεγάλων ευρωπα­ϊκών τραπεζών. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης Markit iTraxx SovX Δυτικής Ευρώπης για CDS κρατικών ομολόγων έφτασε στις 354 μονάδες βάσης, που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών. Ο δείκτης Markit iTraxx Financial , που συνδέεται με το ομολογιακό χρέος 25 τραπεζών και ασφαλειών, έφτασε αισίως στις 316 μονάδες βάσης, ενώ σύμφωνα με την JP Morgan Chase ο δείκτης επικινδυνότητας για το χρέος μειωμένης εξασφάλισης έχει εκτινα­χθεί στις 557 μονάδες βάσης.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι η πιθανό­τητα να δεχτούν ισχυρά πλήγματα τα υπόλοιπα κράτη της ευρωζώνης, αλλά και οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, από μια άμεση πτώχευση της Ελλάδας έχει αυξηθεί σημαντικά. «Ο αντίκτυ­πος μετάδοσης μιας πτώχευσης θα είναι σοβαρός, επειδή επόμενοι στη γραμμή του πυρός θα είναι η Ιταλία, η Ισπανία και θα συμπεριληφθεί το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα επίσης», δήλωσε ο Σούκι Μαν, υπεύθυνος στρατηγικής της Societe Generale S.A. στο Λονδίνο. «Αυτό το τρίο είναι ήδη κάτω από έντονη πίεση, που θα γίνει ακόμη χειρότερη».

Τα CDS για την Πορτογαλία, την Ιτα­λία και τη Γαλλία έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ, σύμφωνα με την εταιρεία CMA που καταρτίζει τις τιμές τους. Για την Πορτογαλία έχουν φτάσει στις 1.224 μονάδες βάσης, για την Ιταλία στις 510 και για τη Γαλλία πάνω από τις 196. Να θυμίσουμε εδώ ότι οι μονάδες βάσης των ελληνικών CDS που υποτίθεται ότι εξανάγκασαν την κυβέρνηση το 2010 να απευθυνθεί στον «μηχανισμό στή­ριξης» ήταν λίγο πάνω από τις 400. Σή­μερα βρίσκονται αρκετά πάνω από τις 3.000 μονάδες βάσης, σε ύψος ρεκόρ όλων των εποχών!

Τριγμοί στο σύστημα

Η ανησυχία όλων επικεντρώνεται στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώ­νης και στη δυνατότητά του να αντέ­ξει μια άμεση πτώχευση της Ελλάδας. Οι αγορές εκτιμούν πως όχι, και οι επενδυτές τρέχουν να ξεφορτωθούν τις μετοχές εκείνων των τραπεζών που θεωρούν ότι θα δεχτούν τα πιο καίρια πλήγματα. Έτσι τα CDS για τις μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες, BNP Paribas S.A., Societe Generale S.A. και Credit Agricole S.A., εκτοξεύθη­καν σε ύψη ρεκόρ όλων των εποχών στη βάση εκτιμήσεων ότι η Moody’s Investors Service θα υποβαθμίσει τον βαθμό πιστοληπτικής τους ικανό­τητας έως το τέλος αυτής της εβδο­μάδας λόγω κυρίως της έκθεσής τους στο ελληνικό δημόσιο χρέος και της εμπλοκής τους με το ελληνικό τρα­πεζικό σύστημα. Έτσι τα CDS της Societe Generale S.A. έφτασαν πά­νω από τις 448 μονάδες βάσης, της Credit Agricole S.A. πάνω από τις 331 μονάδες βάσης και της BNP Paribas S.A. τις 321 μονάδες βάσης, σύμφω­να με την CMA.

Οι επενδυτές αποτιμούν τις ευρω­παϊκές τράπεζες σε επίπεδα που δεν έχουμε δει από την περίοδο της πι­στωτικής κρίσης που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers Holdings In c. το φθινόπωρο του 2008. Ο δείκτης Bloomberg δείχνει ότι οι μετοχές 46 τραπεζών διαπραγματεύ­ονται στο 56% της λογιστικής αξίας τους. Δηλαδή στη χαμηλότερη τιμή που κινήθηκαν μετά τον πάτο που έπι­ασε τον Μάρτιο του 2009, λόγω του κραχ. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως οι επενδυτές εκτιμούν ότι το καθα­ρό ενεργητικό των τραπεζών κυρίως της ευρωζώνης αξίζει πολύ λιγότε­ρο από τη λογιστική του αποτίμηση. Οι εκτιμήσεις αυτές αντανακλούν τις επιπτώσεις μιας πιθανής χρεοκοπίας για ορισμένες τράπεζες, σύμφωνα με τον επικεφαλής των αναλυτών στην Barclays Capital, τον Τζέρεμι Σίγκι.

Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες της ευρωζώνης βρίσκονται στην εντατική ήδη και χρειάζονται για να επιβιώσουν ενέσεις ρευστότητας άνω των 2 τρισ. ευρώ. Πού θα βρεθούν αυτά τα χρή­ματα; Αυτό εναπόκειται στους πολιτι­κούς. «Οι πολιτικοί πρέπει να βρουν τρόπο για να αντιμετωπίσουμε το ανα­πόφευκτο: μια ελληνική πτώχευση και μια επανακεφαλαιοποίηση ορισμένων τραπεζών», δήλωσε ο Πίτερ Θορν της Helvea Ltd με έδρα το Λονδίνο. «Θα πρέπει να κάνουν τις τράπεζες να φαίνονται οικονομικά σταθερές και ασφαλείς, έτσι ώστε οι άνθρωποι να είναι έτοιμοι να καταθέσουν τα χρήματά τους σ’ αυτές για περισσότερες από 24 ώρες». Μια από τα ίδια. Οι πο­λιτικοί πρέπει να βρούνε κι άλλα λε­φτά για τις τράπεζες που καταρρέουν. Πρέπει να εξασφαλίσουν τα συμφέ­ροντα των τραπεζών και να τις κάνουν ελκυστικές στους επενδυτές. Και ποι­ος θα πληρώσει για όλα αυτά; Το γνω­στό υποζύγιο.

Γενίκευση πανικού

Μόνο που αυτή τη φορά το γνωστό υποζύγιο έχει στερέψει. Τι θα συμβεί; Κανείς δεν γνωρίζει. Γι’ αυτό και όλοι οι μεγάλοι επενδυτές τρέχουν στα καταφύγιά τους και οι χρηματιστικές αγορές βρίσκονται σε πτώση.

Ο πανικός αυτός των αγορών έφερε και τον πανικό των ηγετών της ευρω­ζώνης. Οι απανωτές δηλώσεις και πι­έσεις να τηρηθούν οι δεσμεύσεις, να παρθούν νέα εισπρακτικά μέτρα, να επιταχυνθεί η εκποίηση της χώρας, ενώ ξέρουν ότι με όλα αυτά θα επιδει­νωθεί η όλη κατάσταση της οικονομίας, σημαίνει μόνο ένα πράγμα: ετοι­μάζονται να αντιμετωπίσουν μια άμε­ση πτώχευση της Ελλάδας. Αρκεί αυτή η πτώχευση να είναι «ελεγχόμενη».

Η τακτική αυτή απηχεί μια απελπι­σμένη προσπάθεια της τρόικας και της ευρωζώνης να αποσείσει από πάνω της τις ευθύνες για το ενδεχόμενο μι­ας άμεσης πτώχευσης της Ελλάδας και να το μεταθέσει στους κακούς Έλλη­νες που δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους για να έχουν επιτυχία τα προ­γράμματα που αυτοί επέβαλαν. Με αυτόν τον τρόπο σκοπεύουν επίσης να δικαιολογήσουν την απευθείας ανά­ληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τους ίδιους αφού πρώτα συμβεί το μοιραίο.

Σε άρθρο του στην «Die Welt » του Βερολίνου τη Δευτέρα (11/9) ο Φίλιπ Ρέσλερ, αντικαγκελάριος της γερμα­νικής κυβέρνησης και εμπνευστής των μεγαλεπήβολων επενδυτικών σχεδί­ων του κ. Χρυσοχοΐδη για την Ελλάδα, δεν αποκλείει μια ελεγχόμενη πτώ­χευση της Ελλάδας, προκειμένου να σωθεί το ευρώ. «Προκειμένου να στα­θεροποιήσουμε το ευρώ δεν επιτρέ­πεται να υπάρχουν πλέον απαγορευ­τικές σκέψεις. Και σε αυτές ανήκει εν ανάγκη μια ελεγχόμενη πτώχευση της Ελλάδας, εφόσον έχουμε στη διάθε­σή μας τα κατάλληλα εργαλεία». Και ο Ρέσλερ συνεχίζει: «Σε χώρες όπως η Ελλάδα σημειώνονται μέχρι σήμερα μόνο επαρκείς προσπάθειες σταθερο­ποίησης. Αυτό υπονομεύει την εμπι­στοσύνη των ανθρώπων και των αγο­ρών στο κοινό νόμισμα». Και κατέληγε γράφοντας ότι μια τέτοια πτώχευση θα σήμαινε «την αποκατάσταση της ικανότητας του πληγέντος κράτους να λειτουργήσει, ίσως με ένα προσωρινό περιορισμό των κυριαρχικών δικαιω­μάτων του».

Αποικιακή κηδεμονία

Καταλάβατε τώρα τι σημαίνει «ελεγχόμενη» πτώχευση. Σημαίνει σε απλά ελληνικά μια πτώχευση όπου το κράτος, προκειμένου να λειτουργήσει ξανά, θα τεθεί υπό αποικιακή κηδε­μονία, δηλαδή θα τεθεί υπό «προσω­ρινό» περιορισμό των κυριαρχικών δι­καιωμάτων του.

Τι σημαίνει αυτό; Θα αναλάβουν τη διακυβέρνηση της χώρας οι δανει­στές και η τρόικα για να μας σώσουν ακόμη μια φορά. Μήπως αυτό εννο­ούσε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατί­ας όταν έλεγε «να περάσουμε πρώτα στην απέναντι όχθη και έπειτα να τα βρούμε»; Με άλλα λόγια ας υποστού­με πρώτα την ελεγχόμενη πτώχευση και έπειτα τα βρίσκουμε υπό καθε­στώς ύπατης αρμοστείας.

Τα σχόλια του κ. Ρέσλερ έρχονται ως απάντηση στο δημοσίευμα του «Der Spiegel» (9/9), όπου υπήρχε η είδηση ότι ο υπουργός Οικονομι­κών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει δώσει εντολή να γίνουν προετοιμασίες για μια άμεση ελληνική χρεοκοπία. Σύμ­φωνα με το γερμανικό περιοδικό, η γερμανική κυβέρνηση ετοιμάζεται για δύο σενάρια σε περίπτωση άμε­σης πτώχευσης της Ελλάδας: η Ελλά­δα να παραμείνει στη ζώνη του ευ­ρώ ή να φύγει και να επανέλθει στη δραχμή «υπό ειδικό καθεστώς».

Είναι αναπόφευκτη - θέλουν να προλάβουν ντόμινο

Η καγκελάριος Μέρκελ μίλησε σχετικά στο ραδιοφωνικό δί­κτυο του Βερολίνου RBB (13/9) διαβεβαιώνοντας ότι θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν να αποτραπεί μια ανεξέλεγκτη πτώχευση της Ελλάδας: «Εργαζόμαστε με όλα τα μέσα για να μην συμβεί αυ­τό. Θα πρέπει να αποφύγουμε ανεξέλεγκτες καταστάσεις στο πεδίο του ευρώ. Και για τον λόγο αυτόν είναι η συνέπεια και η εμπιστοσύνη των αγορών σημαντικές. Για αυτό θα πρέπει η Ελ­λάδα να ανταποκριθεί στους όρους που συμφώνησε από κοινού με την τρόικα. Ήταν δυσάρεστο το γεγονός της αποχώρησης της τρόικας, η οποία θα επιστρέψει πάλι στην Ελλάδα αυτή την εβδομάδα. Και αυτό που ακούω από την Ελλάδα είναι ότι η ελ­ληνική κυβέρνηση έχει λάβει τα μηνύματα των καιρών και κάνει τα πράγματα που προβλέπονται στην ημερήσια διάταξη».

«Η πρώτη προτεραιότητα είναι να αποφευχθεί μια ανεξέλε­γκτη πτώχευση, γιατί αυτό δεν θα χτυπήσει μόνο την Ελλάδα, αλλά συνιστά μεγάλο κίνδυνο για όλους, ή τουλάχιστον για μια σειρά άλλες χώρες», είπε η Μέρκελ. «Έχω κάνει τη θέση μου πολύ σαφή: ότι πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να κρατηθεί η ζώνη του ευρώ ενωμένη πολιτικά, γιατί πολύ γρήγορα θα αντι­μετωπίσουμε το φαινόμενο του ντόμινο». Ωστόσο ξεκαθάρισε ότι «δεν αποκλείει εντελώς μια ελεγχόμενη πτώχευση» της Ελ­λάδας. Αυτό όμως πρέπει να συμβεί, πάντα κατά την κ. Μέρκελ, όταν θα στηθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης (ΕΜΣ) που επιτρέπει την ομαλή πτώχευση και προβλέπεται να λειτουργήσει από το 2013. Γι’ αυτό και θεωρεί ότι «δεν αναμένει την πτώ­χευση της Ελλάδας τώρα».

Η χώρα στη διάθεσή τους

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι για τους Γερμανούς και την ευρωζώνη η πτώχευση της Ελλάδας είναιαναπόφευκτη. Απλά προτι­μούν να είναι ελεγχόμενη και εντός του ΕΜΣ, που θα λειτουργή­σει από το 2013. Άλλο όμως τι προτιμούν και άλλο τι μπορεί να γίνει. Αν δεν μπορέσουν να αποφύγουν έως τότε την πτώχευση της χώρας, τότε θέλουν να γίνει «ελεγχόμενα». Δηλαδή να τε­θεί ολόκληρη η χώρα στη διάθεση των δανειστών της. Κι αυτό συμβαίνει με τα μέτρα που παίρνονται.

Συνταγή καταστροφής υπό τον έλεγχο των πιστωτών

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι μια «ελεγ­χόμενη» πτώχευση μπορεί να είναι πιο ευνοϊκή για τους δανειστές μιας χώρας, δεν είναι όμως ποτέ για τον πληθυσμό της. Σε «ελεγχόμενη» πτώχευση βρίσκονται μια σειρά χώρες της Λα­τινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα. Στην ίδια κατάσταση βρίσκεται και η γειτονική μας Βουλγαρία από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 που πτώχευσε επίσημα μέχρι σήμερα. Δείτε την κατάστασή της και θα αντιληφθείτε για τι μιλάνε.

Μπροστά σε μια τέτοια επιλογή, ακόμη και η ανεξέλεγκτη μονομερής πτώχευση μοιάζει

καλύτερη διέξοδος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μάριο Μπλεγέρ, που διατέλεσε διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής στον από­ηχο της μεγαλύτερης χρεοκοπίας παγκόσμια των δυο τελευταίων δεκαετιών, είπε ότι η Ελ­λάδα θα πρέπει να σταματήσει τις πληρωμές για το χρέος της, ώστε να σταματήσει την επιδείνωση της οικονομίας που απειλεί και την Ευ­ρωπαϊκή Ένωση.

«Πλήρης παύση πληρωμών»

«Αυτό το χρέος είναι ανεξόφλητο», είπε ο Μπλεγέρ, ο οποίος ήταν επίσης σύμβουλος του διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας Μέρβιν Κινγκ την περίοδο 2003 - 2008, σε συνέντευξή του στο Μπουένος Άιρες (14/9). «Η Ελλάδα θα πρέπει να πτωχεύσει και μάλιστα να πτωχεύσει ολοκληρωτικά. Μια μικρή πτώχευση είναι χει­ρότερη από μια μεγάλη πτώχευση και πολύ χει­ρότερη από καμία πτώχευση».

Αυτό που εννοεί ο Μπλεγέρ όταν μιλά για πτώχευση είναι η πλήρης παύση πληρωμών προς τους δανειστές. Πιστεύει δηλαδή ότι δεν αρκεί μόνο μια μερική παύση πληρωμών για μέρος του χρέους, αλλά μια πλήρης παύση πληρωμών για το σύνολο του ελληνικού χρέ­ους. Δεν υπάρχει άλλη λύση. «Είναι εντελώς γελοίο αυτό που συμβαίνει», είπε ο Μπλεγέρ. «Ας υποθέσουμε ότι αυτές οι χώρες (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία) κάνουν ό,τι είναι στο πρόγραμμα, με βάση το οποίο κάνουν όλες αυ­τές τις προσαρμογές και τις ιδιωτικοποιήσεις, στο τέλος του 2012 το χρέος προς το ΑΕΠ θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το τρέχον έτος». Και χαρακτήρισε τις προσπάθειες της ευρωζώνης να οδηγήσουν την Ελλάδα και τις άλλες υπό χρεοκοπία χώρες σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση μια «σίγουρη συνταγή καταστροφής». Τα υπό­λοιπα είναι υπόθεση των λαών. Οι μόνοι επίδο­ξοι σωτήρες που μπορούν να υπάρξουν είναι όσοι ετοιμάζονται στους διαδρόμους της «οι­κονομικής διακυβέρνησης» της ευρωζώνης.